Chuyện tình Nitơ và hiđro

Em là cô gái Nitơ,
Tên thật Azốt ai ngờ làm chi.
Không mùi cũng chặng vị chi,
Sự sống không được duy trì trong em.
Chỗ em thiếu Oxizon,
Thế nhưng em vẫn dịu hiền như ai.
Nhà em ở chu kì hai,
Có năm điện tử (electron) lớp ngoài bao che.

Mùa đông cho chí mùa hè,
Nhớ ô thứ bảy anh về thăm em.
Bình thường em ít người quen,
Người ta cứ bảo em hiền thế cơ.
Cứ như dòng họ khí trơ,
Ai mà ngỏ ý làm ngơ sao đành.
Tuổi em mười bốn xuân xanh,
Nghĩ chi tới chuyện ái ân làm gì.

Thế rồi năm tháng qua đi,
Có anh bạn nhỏ Oxi gần nhà.
Bình thường anh chăng thèm qua,
Đến khi giông tố đến nhà tìm em.
Dần lâu rồi cũng sinh quen,
Nitơ Oxit sinh liền ra ngay.
Không màu là chất khí này,
Bị oxi hoá liền ngay tức thì.

Thêm một nguyên tử oxi,
Khí màu nâu đỏ chất gì độc hơn.
Bơ vơ cuộc sống cô đơn,
Thuỷ Tề thấy vậy rước ngay về nhà.
Gọi ngay hoang tử nước ra,
Ghép luôn chồng vợ thật là thú thay.

Hờn căm khói bốc lên ngay,
Cho nên em chịu chua cay một bề.
Đêm đông gió rét, mưa về,
Oxi chẳng được gần kề bên em.
Vì chung dòng họ Á Kim,
Cho nên cô bác hai bên bực mình.
Oxi từ đó buồn tình,
Bỏ em cô độc một mình bơ vơ.

Đầu xóm có anh Hidrô,
Một hôm nào đó viết thư tỏ tình.
Phòng riêng lạnh lẽo một mình,
Nhìn gương chỉ thấy bóng mình trong gương.
Hidrô tỏ ý muốn thương,
Làm sao nỡ để đôi đường cách xa.

Sớm đào tối mận lân la,
Hidrô thường đến thăm nhà em luôn.
Thấy em vẫn tỏ ý buồn,
Rủ luôn anh Sắt cùng trường sang chơi.
Anh Sắt miệng lưỡi nhất đời,
Đến chơi hôm ấy thì trời nóng rang.
Lựa lời khuyên nhủ hỏi han,
Bảo em nên sánh cùng chàng Hidrô.

Chuyện tình hò hẹn mấy khi,
Để người nhòm ngó làm chi cho phiền.
Từ đây chồng thảo vợ hiền,
Cùng em ra đồng để lúa tốt xanh.

Đừng quên em nhé các anh,
Amoniac chính danh chất này.
Đành rằng em có mùi khai,
Làm phân bón ruộng chẳng ai phiền lòng.



Natri

Để anh kể em nghe
Chuyện 1 kim loại kiềm
Đã làm nên muối biển
Biển mặn mòi

Natri đã thành tên
23 là khối lượng
Mềm, trắng, nhẹ hơn nước
Phổ biến trong tự nhiên.

Là 1 kim loại kiềm
Nên hoạt động mãnh liệt
Em ơi, khó tìm kiếm
Na đơn chất đâu

Xút ăn da không màu
Oxit trắng dễ tạo
Halogen chẳng khác
Phi kim tác dụng ngay
{Và nhớ nhé điều này
Trừ khí trơ ra đấy}

Natri thật dễ tính
Tạo các muối đều tan
Hợp chất nhiều vô vàn
Quan trọng trong cuộc sống!



Bài ca nguyên tử khối

Hidro là 1
12 cột Các bon
Nitơ 14 tròn
Oxi trăng 16
Natri hay láu táu
Nhảy tót lên 23
Khiến Magie gần nhà
Ngậm ngùi nhận 24
27 Nhôm la lớn
Lưu huỳnh giành 32
Khác người thật là tài
Clo ba nhăm rưỡi (35,5)
Kali thích 39
Canxi tiếp 40
Năm nhăm Mangan cười
Sắt đây rồi 56
64 đồng nổi cáu
Bởi kém kẽm (Zn) 65
80 Brom nằm
Xa Bạc (Ag) 108
Bari buồn chán ngán
(137) Một ba bẩy ích chi
kém người ta còn gì!
Thủy ngân (Hg) hai linh mốt (201)
Còn tôi,đi sau rốt….


Tình hóa chất

Em bên này đồng thau oxy hoá
Bởi cuộc tình phản ứng hoá vô cơ
Ðời lên men bởi giông tố mưa sa
Và kim loại giờ đã pha chất rỉ.

Làm xúc tác tại anh không bền chí
Ðể bây giờ phản ứng chẳng xảy ra
Cần thời gian tìm hiểu thêm đó mà
Sao anh vội bỏ qua tình hoá chất.

Ngày tháng qua em một mình chưng cất
Ngày lại ngày em tất bật thêm vôi
Giờ Can-xi đã trơ cứng lại rồi
Ai kêu anh An-kan hoài mãi mãi.

Em đứng đây ôm đồng đen kim loại
Hoá trị 2 vẫn tim nhói tình đau
Giờ hoá xanh không còn chất đồng thau
Mắt ngấn lệ mà nghe tim đau nhói…


Hiđrocacbon

Hiđrô Cacbon no tuổi 22 nhớ nhé
Vừa có nối đơn vừa đủ Hiđrô (CH4)
Không tham gia phản ứng cộng bao giờ
Chỉ có cháy và Clo thay thế
(CH4 + 2O2 → CO2 + 2H2O), (CH4 + Cl2 → CH3Cl + HCl)
Nhiệt độ cao chúng phân thành 2 vế
(CH4 → C + 2H2)
Đứng trước kiềm, axit chúng làm ngơ
Không làm nước Brôm, thuốc tím phai mờ
Bởi no đủ nên không hay hoạt động

Êtilen đứa em cùng dòng giống
Kém chị vừa 2 tuổi một nối đôi
(CH2 = CH2)
Nhưng tính tình đanh đá lôi thôi
Làm thuốc tím mất màu, Brôm phai sắc
(CH2 = CH2 + Br2 → Br - CH2 - CH2 - Br)
Rất thích cộng và cũng hay trùng hợp
Bởi chưa no nên hoạt động hơi nhiều

Axêtilen tuổi 18 đương yêu
Bắt cá 3 tay nên không bền vững
(CH ≡ CH)
Lửa yêu thương trên 3000 độ nóng
Vừa đủ Ôxi nên bị nổ tan tành
(2C2H2 + 5O2 → 4CO2 + 2H2O + 2.1320 KJ)
Làm Brôm, thuốc tím mất màu nhanh
(CH ≡ CH + Br - Br → Br - CH = CH - Br)
Gặp chàng Hiđrô em quay về tính chị
(C2H2 + H2 → C2H4)
Nhựa P.V.C khó gì đâu em nhỉ
Clorua vinyl trùng hợp mà nên



Bài ca hóa hữu cơ

Rủ nhau đi học hữu cơ
Mấy năm công sức bây giờ thảnh thơi
Thuyết cấu tạo đã thuộc rồi
Đồng phân ta cứ mặc đời viết ra
Mấy loại mạch có đâu xa
Mạch nhánh, mạch thẳng, luồn qua mạch vòng
Liên kết bội phóng long nhong
Nhóm thế cũng vậy gắn trong đính ngoài
Đồng đẳng càng dễ hỡi ai
Cấu tạo ấy, -CH2- thêm vào
Phần gốc tính chất ra sao?
Xét liên kết (có) phản ứng nào xẩy ra.
Phản ứng thế thật khéo là
hv- liên kết đơn ta nói “ừ”
Đôi, ba liên kết thật hư
Tác nhân cộng chẳng chần chừ cộng ngay.
Xòe bàn tay, đếm ngón tay
Vừa thế, vừa cộng đây là gốc thơm!
Ăn quà cũng chẳng bằng cơm
Thức ăn các món phải thơm đủ đầy
Nhóm định chức thật lắm thay
-OH là rượu, -O- là ete
-COO- đúng thật este
-COOH về phe chất nào?
Axit dễ nhớ làm sao!
Nhóm –CO- lại gắn vào xeton
Đặc biệt hãy nhớ phenol
Phenyl gắn với gốc ol diệu kì
Andehit - Cacbonyl
Amin chất ấy hãy nhìn N
Nào tinh bột, nào xenlulozo
Protit, polyme, béo, glucozo, nào đường
Mấy chất này cũng nhớ luôn
Học thuộc, xem kỹ chẳng buồn lúc thi
Rủ nhau… Hữu cơ học đi
Có ôn luyện kĩ ắt là nên câu:
“Công lênh chẳng quản bao lâu
Ngày nay nước bạc ngày sau cơm vàng”.



Tính chất hóa học của nhóm Halogen

Tính chất chung chính là oxi hóa
Nhận 1e nên số oxi hóa là 1 âm
Trừ Flo các halogen khác còn cần
Số oxi hóa dương: 1, 3, 5, 7

Các axit từ HF đến HI có phải
Mạnh nhất là chàng nhóc HI không?
HF kia tính axit yếu xìu
Nhưng hắn làm thủy tinh tiêu tan đó bạn

Các kim loại bị HCl phá có hạn
Chỉ những kim loại đứng trước H thôi
Bạc halogenua kết tủa bạn biết rồi
Trừ dung dịch AgF, nhưng CaF2 thì kết tủa.


Axit gì?

Hỏi

1. Axit gì nhận biết
Bằng quỳ tím đổi màu
Thêm vào bạc nitrat
Tạo kết tủa trắng phau.

2. Axit gì cùng sắt
Tạo muối sắt hai, ba
Tùy điều kiện dung dịch
Còn làm sắt trơ ra.

3. Axit gì làm tan
Cả kim loại bạc, đồng…
Phi kim photpho, than…
Dù dung dịch đậm nhạt.

4. Axit gì không bền
Có tên, không thấy mặt
Điều chế muối cho kiềm
Cùng oxit tương tác.

5. Axit gì có tên
Thông thường thì không gọi
Tính chất bạn đừng quên
Là axit rất yếu!

6. Axit gì mà… béo
Không no nữa mới hay
Thủy phân dầu vừng, lạc…
Thu được axit này.

7. Axit gì em nhỏ
Ba anh lớn cùng chị
Thân mang clo nguyên tử
Hơn, kém một oxi?

8. Axit gì tan nhiều
Tính axit, tính khử
Cả hai cùng mạnh đều
So những chất cùng họ?

9. Axit gì thuốc nổ
Lại còn điều lạ hơn:
Có thể điều chế nó
Từ hợp chất tính thơm.

10. Axit gì hai lần
Tan trong nước một ít
Điện li chỉ một phần
Lại là chất khí độc.

11. Axit gì đa chức
Có trong nước quả chanh
Vắt ra thêm đường ngọt
Uống giải khát ngon lành.

12. Axit gì tinh thể
Đun nóng lại chuyển mình
Loại dần phân tử nước
Đổi sang dạng thủy tinh.

13. Axit gì gốc no
Phân tử hai nhóm chức
Ứng dụng điều chế tơ
Trùng ngưng cùng chất khác.

14. Axit gì đứng đầu
Trong dãy chất đồng đẳng
Có trong kiến vàng nâu
Đốt đau buốt nóng ran.

15. Axit gì đầu bảng
Phân hủy dần lúc khan
Nên cần được bảo quản
Bỏ vào nước cho tan.

16. Axit gì bạn ơi
Lên men từ rượu nhạt
Thiếu nó xin đừng mời
Những món ngon: nem, chả.


Đáp lời anh hỏi

Cám ơn anh hỏi về axit
Em trả lời xem biết đến đâu.
1. Clohiđric kể đầu
Nó làm quỳ tím chuyển màu, đó anh
Bạc nitrat kết tủa nhanh
Trắng phau, bột trắng, hiền lành thế thôi.

2. Sunfuaric khi mà nguội, đặc
Sắt cho vào cũng mặc, trơ ra
Lúc đặc, nóng tạo sắt ba (III)
Còn khi pha loãng lại là sắt hai (II).

3. Tiếp theo nitric thật tài
Khi dùng cẩn thận kẻo “ai” bị phiền
Đồng thả vào bị tan liền
Lưu huỳnh, than cũng chẳng yên chút nào.

4. Cacbonic lại không bền
Ấy là axit có tên, không hình
Muốn điều chế muối lấy kiềm
Hấp thụ oxit sẽ liền thành công.

5. Axit có tên ít dùng
Vì chúng rất yếu nên không tủi buồn
Thông thường vẫn gọi phenol
Axit phenic “tên cúng cơm” xưa rồi.

6. Oleic béo… không no
Dầu vừng, dầu lạc… sẽ cho chất này
Thủy phân phản ứng… kiềm đây
Rồi proton hóa muối ngay, mới thành.

7. Oxi axit thưa anh
Bốn chàng một dãy thuộc ngành clo
Em út tiền tố hipo
Cùng tên anh kế clorơ đi kèm.
(HClO, HClO2, HClO3, HClO4)

8. Xét trong họ halogen
Hiđro axit ta đem so tài
Tính axit mạnh, khử oai.
Iot hiđric chẳng sai có đều.

9. Axit thuốc nổ ở đâu
Họ “thơm” phải nhớ, mặc dầu chẳng thơm
Điều chế được từ phenol
Tên picric anh còn hỏi chăng.

10. Khí độc axit hai lần
Trong nước tan ít, một phần điện li
Sunfuhiđric chứ gì
Trứng ung mùi thối ta thì không quên.

11. Axit xitric dễ tìm
Ba chức axit lại thêm rượu cùng
Nước đường thêm chút giọt chanh
Mùa hè giải khát ngon lành lắm thay.

12. Octophotphoric đây
Tinh thể trong suốt có ngày nước đi
Chuyển piro dạng khử nhì
Meta dạng cuối khác gì thủy tinh.

13. Ađipic mang trong bình
Gốc no, hai chức để dành chế tơ
Điamin vẫn đợi chờ
Đồng trùng ngưng đấy, nên thơ muôn đời.

14. Khoảng ba thế kỉ nay rồi
Đã biết fomic trong loài kiến nâu
(Trong dãy đồng đẳng đứng đầu)
Kiến đốt nọc ngấm buốt đau ran người.

15. Pecloric hỡi anh ơi
Axit mạnh nhất em thời chưa quên
Bảo quản trong nước cho tan
Đặc nóng dễ nổ, khi khan hủy dần.

16. Men giấm thoáng rộng ra quân
Chế axetic từ phần rượu non
Làm cho men, chả thơm ngon
Vị chua hấp dẫn mùi thơm chào mời.

được trích từ kyniem.easyvn.com/lexuanthe ( mady by Mr Thế)